QVE LAS SOLDADES DELS SERVIDORS

QVE LAS SOLDADES DELS SERVIDORS

se hayen a damanar dins temps de vn Añy en lo matex llibre, y Capitol xxj. als lvj.

E MES ordenam, é statuym ab aprobacio de la present Cort que las soldades de seruidors axi de homens, com dones qualseuol que sien se hayen de damanar dins vn añy, apres que seran fora del seruey, altrament, que nos puguen demanar dites soldades, ne sen pugue fer iuy si dons del deute de dites soldades no tenian carta, o albara.

QVE DINS TRES ANYNS LOS DEVTES DE

Artistes, é Menestrals se hajen a demanar.

E per semblant per lleuar plets, questions: statuym, é ordenam, que los deutes de Artistes é Menestrals, axi de homens, com de dones apres que seran deguts si dins espay de tres Añys no seran demanats, que tals deutes passats dits tres Añys no pugan esser demanats, ne sen puxa fer iuy: si donchs de tals deutes no tenen carta, ó albara.

QVAE SALARIA DANIVR IN CAVSIS CRIMINALIBUS.

XXXX.
(Al margen derecho: Este cap. auia de posar se pag. 19. y se omiti per oblit.)

ITEM, quod delegati in causis Criminalibus si sint crimina enormia, pro quibus debeant infligi poenae corporales, (secundum intellectum Franchesiarum) solum habeant viginti libras, pro sententia ferendas sin vero sint alia crimina habeant decem libras tantummodo; Exceptis causis, in quibus fuerint accusatores priuati, vel subscribentes se persequutores delatorum: in quibus, possint habere integrum salarium quadraginta librarum inter duas partes: & hoc in grauibus criminibus: in alijs vero omnibus, habeat salarium iuxta criminis qualitatem moderandum: si dubium oriatur cum Iudice, arbitrio Gubernatoris, & sui Assessorrs.

TAXATIONES SALARIORVM PERTlNENTlVM

Nott. pro instrumentis, quae receperint Testamentorum, siue Codicillorum, donationum causa mortis, & aliarum vltimarum voluntatum, ac etiam inuentariorum.

XXXXIX.
(Al margen derecho: Este cap. se deuia posar pag. 23. y se omiti per descuit.)

Item, restringentes excessiuas petitiones salariorum Notariorum, & ipsa salaria limitantes, statuerunt, & ordinauerunt quod pro testamentis, seu Codicillis, aut donationibus causa mortis, seu alijs vltimis voluntatibus recipiendis, & in formam publicam redigendis, de bonis valentibus vsque ad quantitatem centum librarum, vel infra viginti solidos. I. lli. sol.
Item de valentibus Centum libris, vsque ad tercentum; triginta solidos I. lli. 10. sol.

Item de valentibus vltra tercentum libras, vsque ad quingentas libras: tres florenos. 2. lli. 15. sol.

Item de valentibus vltra quingentas libras, vsque ad mille libras; tres libras. 3. lli. sol.

Item, de valentibus vltra mille libras, vsq; ad duomillia librarum; quinque libras. 5. lib. sol.

Item de valentibus vltra duo millia librarum vsq; ad quinq; milia librarum; septem libras decem solidos. 7. lib. 10. sol.

Item de valentibus vltra quinq; millia librarum, vsque ad decem millia librarum: duodecim libras. 12. lib. sol.

Item de valentibus vltra decemmillia librarum, vsq; ad viginti millia librarum, & vltra, viginti libras. 20. lib. sol.

PRO INSTRVMENTIS VERO SPONSALICIORVM.
Sponsalicium, seu Matrimonij recipiendis, dictandis, in publicam formam redigendis omnes dicti Notarij taxationes, sequentes seruare teneantur omnimode.

Hoc est vsque ad quantitatem quinquaginta librarum dotis promissae decem solidos. (omito las cantidades en número)
Item a quinquaginta libris, vsque ad centum libras: quindecim solidos.

Item a centum libris, vsque ad ducentum libras, viginti, & quinque solidos.

Item a ducentum libris, vsque ad quingentas libras, quadra-draginta solidos.

Item a quingentis libris, vsque ad mille libras: septuaginta solidos.

Item a mille libris, vsque ad duas mille libras: centum, & decem solidos.

Et si vltra duo millia librarum accederit dictos decem, & centum solidos, quatuor solidos pro centenario librarum de quantitate assendente dicta duo millia librarum, & non vltra recipere valeant dicti Notarij, seu habere.

PRO VENDITIONE CENSVALIVM.

PRO instrumentis autem venditionum censualium, & quarumcunque bonorum immobilium, & appocharum, praetiorum ipsaram venditionum, recipiant, & habeant ipsi Notarij taxationes infrascriptas: videlicet.

De censualibus venditis in annuis pensionibus, & praestationibus vsque ad quantitatem 80. solidorum censualis, & in venditionibus aliorum immobilium vsque ad pretium quinquaginta librarum viginti solidos.

Item quatuor libris censualis vsque ad octo libras pensionales, & praetijs aliorum immobilium a quinquaginta libris vsque ad centum libras triginti solidos.

Et ab octo libris Cens. seu in annua pensione vsque ad 16. lib. cens. & de praetijs aliorum immobilium de Centum libris pretij vsq; ad ducentas libras quinqaginta sol.

Item a 16. libris rend. vsque ad 25. libras pensionales, & de alijs immobilibus de pretio ducentarum librarum vsque ad tercentum libras sexaginta solidos.

Et a viginti quinque lib. rend. vsque ad quadraginta libras Cens. Et de praetio tercentum librarum vsque ad quingentas libras octuaginta solidos.

Et de quadraginta libris rend. vsque ad centum libras pens. de praetijs aliorum immobilium de quingentis libris vsque ad mille libras: septem libras, & decem solidos.

Et vlterius quantumcunque ascendant pensiones, seu praecia dictorum sensualium, & aliorum Immobilium, vltra decem florenos aurei, siue septem libras, & decem solidos: dicti Notarij petere, seu recipere non praesumant. Mandantes eisdem sub poena viginti quinque librarum, & restitucionis dupli quantitatis per eos iam receptae: Quod praesentes taxationes poenitus obseruent; nec in fraudem huiusmodi Ordinationis, ampliores contractus siue instrumenta; facere praesumant quam fuerint, si praesens statutum, non fuisset factum.

70-73

QVOD NVLLUS DEBITOR EMANCIPET FILIVM SVVM

nisi per actú matrimonij, & quod bona per filium empt a quae fuerant Patris possint per creditores exequi emantipatione nó obstante.

LXX.

Item cum in fraudem creditorum per nónullos diuersis creditis oneratos fuerit hucusque vsitatum abusiue, & presertim in partibus seu Parrochijs forensibus vt idem debitores filios quos sub patria potestate constitutos habent etiam minores quatuordecim annis (14 añys) procurarent per Baiulos praedictos emancipari quorum nomine accomodato ficto, & simulato patres ipsi colludentes cum alijs volentibus emere bona ipsorum quae distrahuntur per curiam ad istantiam dictorum creditorum vili praetio emebant, & sic in finalibus creditores praedicti non valentes de praetiis ipsorum bonorum satisfieri remanebant in eorum creditis frustrati, & decepti, & debitores ipsi de fletu eorum ridentes, bona ipsa sub pallio & colore dictarum emancipationum possidebant pro ut adhuc possident; fructus, & emolumenta colligentes a quibus nullam satisfactionem habere possunt dicti creditores. Malitijs igitur & fraudibus eorum obviando: Statuerunt, & ordinauerunt quod si contingat aliquas emancipationes filiorum, vel filiarum fieri per aliquos Patres habitatores Ciuitatis, vel Insulae Maioric. debitores censualium, vel aliorum creditorum, quod tales emancipationes factae citra contractum matrimonij sint ipso facto habitae pro irritis, & nullis, & eis non obstantibus possint executari bona quae fuerunt eorum parentum obligatorum ad creditorum, & censualiorum parentum suotum instantiam si possessiones, (les possessions típiques a Mallorca) vel bona adhuc reuera essent in dominio, & possessione parentum suorum per quascunq; personas transierint propter fraudem praesumptam ipsorum emancipationum, & acquisitionum bonorum.

QVOD DE PRAETIIS BONORVM PER CVRIAM VENDITORUM

nihil tradatur ante distributionem, colore, prouisionis & alimentationis propriae, vel vxoris, vel liberorum nisi apareat Vxorem priorem esse tempore

LXXI.

Item ad obviandum fraudibus, & malitijs dictorum debitorum statuerunt, & ordinauerunt quod de coetero ex substantia, vel partia bonorum in quibus fit executio ad instantia dictorum suorum creditorum, & quae distrahuntur, & substrahuntur per Curiam, vel ipsorum iam venditorum praetia deposita penes eandem Curiam, sub colore prouisionis, & alimentationis, vel lactationis filiorum, vel alio quouis praetextu ipsis eisdem debitorib⁹ nec filijs, neq; vxoribus ipsorum debitorum; sub pallio obligationis, seu hypotecae dotium illarum; nisi constet, eas esse priores, vel potiores alijs creditoribus; ex bonis supradictis per Curiam pro executione & distractione dictorum creditorum existentibus, vel expensis eorum, non taxetur, vel tradatur aliquid per Baiulos in quorum, Curijs fiunt dictae executiones, ut hactenus fuit abusiué vsitatum: si exhibitis, & attentis, ac verificatis dictis titulis per censualerios, vel creditores ordinarios, ipsius executionis: ipsi ordinario, ac proceribus per eum assumendis (espacio largo; esta página está mal escaneada) partibus auditis, constiterit bona debitorum non sufficere ad satisfaciendum omnibus cénsualerliijs ac creidotoribus; Et si Baiulus aliquid contrarium attentauerit teneatur tantumdem, quantum illis taxaverit, & dederit de bonis suis proprijs dare eisdem creditoribus: & deliberare seu in posse depositarij deponere, absque mora, cum omnibus expensis. Et ad hoc faciendum, compellatur per dictum Gubernatorem seu eius locumtenentem.

CONTRA DEBITORES QVI ABSCONDVNT ET

alienant bona mobilia.

LXXII.

Item, cum hactenus fraudes, & doli abundauerint debitorum, in abscondendo, & transportando bona ipsorum mobilia, in fraudem, & maximum damnum Creditorum ipsa bona non reperientium, tempore executionis. Statuerunt, & ordinauerunt: quod si probatum fuerit per ipsos creditores, vel alium ipsorum, debitorem, vel debitores suos, talia bona mobilia, transportando abscondisse, vel ipsa alienasse dando, vendendo, vel alias abscondisse, vel clandestiné transferendo: quod in continenti, sine aliqua prouisione, vel declaratione, seu sententia; sed ex sola visione probationum, talis dolosus, & fraudulosus debitor capiatur; & captus detineatur in carcere Regio huius Ciuitatis donec, & tandem debitum pro quo tenebatur debitor complete soluerit, eidem, vel in posse eiusdem Curiae deposuerit vna cum omnibus expensis per Curiam taxandis: aut de soluendo idoneé cauerit, vel in posse eiusdem Curiae portari, seu defferri fecerit, & posuerit, omnes res, & bona mobilia sic dolose abscondita, vel ipsorum estimationes, si haberi non possunt, prima taxatione Iudiciali, vna cum omnibus expensis, vt fuit dictum. Nec cedendo bonis, a tali carcere liberetur. Immo detineatur donec rem posuerit in posse Curiae vt supra dictum est. Et vltra hoc, in poenam per ipsum debitorem commisi doli, fraudis & criminis, satisfacto prius ipso creditore, infra tres dies cótinué computandos, exsoluat pro poena in quam ipso iure & facto incidit, decem libras: quas si soluere non potuerit, infra dictos tres, factus non soluendo; quia qui non habet in bonis, luat in corpore: detineatur captus in Carcere per tres menses: quibus lapsis, liberetur a carcere, permittendo ipsum libere abire, data facultate dicto debitori, humanitatis gratia, soluendi dictas decem libras, infra dictos tres menses in totú nec soluendo partem liberetur á toto, ipso fisco inuito. Quibus solutis in continenti a carcere ut est dictum: nec sit licitum alicui officiali liberare dictum debitorem a carcere, nec in totum nec in partem dictas decem libras dimittere, vel relaxare Fisco inuito. Si tamen debitor in carcere detentus, pro dicta poena non habeat nec reperiatur in eius bonis vnde possit ali, & alimentari, quod intimatione facta per ordinarium debitoris capti Vener. Procuratori Regio; si eum vult alimentare: si vero ipse Regius Procurator id facere recusauerit,. officialis ordinarius possit illum a carcere relaxare, & non alias: Et si aliqui officiales contrarium fecerint, ipsorum salarijs imputetur, & computentur omnes dictae decem libre, vltra reatum periurij.

QVOD ALIQVIS NON POSSIT PETERE PLVSQVAM
29. pentiones census debiti, & si agitur contra aliquem igna rum, vel succedentem in facto alieno: actor teneatur praestare cautionem, de restituendo quod obtinuerit pro dicto censu.

LXXIII.

Item cum causae censuum, ut plurimum tractentur, & quotidie in Curijs ducantur in quibus iam contingit sepius allegari in aduersarium diuersas diuersorum temporum, etiam longissimi temporis praescriptiones, & per aliquas sententias, in rem iudicatam transactas fuerint repulsae, admissa solum praescriptione triginta annorum, contra annuales praestationes censuum, quae solutae non fuerint ab anno 30. & vltra ascendendo: reiecta prescriptione quo ad omnes viginti nouem annorum & alios subsequentes annos. Et ita vsus, & practi;ca contrarium actenus obseruabit. Sicque libellus formatur & querimonia pro viginti, & nouem annis, seu petuntur pensiones, & census 29. annorum tantum, & subsequentium, & pro illis iudicatur, & sententiatur. Propterea approbando dictum vsum, & practicam secundum conclusiones aliquorú Doctorum approbatas; statuerunt, & ordinauerunt quod vbi contingat obijcere huiusmodi praescriptiones longissimi temporis; triginta: vel quadraginta annorum, tam contra primeuam obligationem, & actionem descendentium. ex contractu venditionis, seu impositionis ipsius census q; contra annuales cens. seu prestationes, & pensiones ipsorum censuum; quod tales praescriptiones, non admittantur, contra dicta primam actionem, & obligationem, quae per instrumentum publicum ostenditur fuisse contractam: Immo, in continenti & ipso facto: per iudicem repellantur: admissa solum, & dum taxat, prescriptione triginti annorú, contra annuales pensiones, & census petitos, ab anno trigesimo, supra ascensiué vsque ad infinitum. Pro annis vero 29. & 28. & aliis infra sequentibus, pro quibus competit actio personalis, quae durat 30. annis, reiecta ipsa praescriptione triginta, vel quadraginta annorum qua non sufficit; procedatur in causa: A praedictis excepto & declarato: quod si subuersa fuerit pocessio perceptionis huius census, per negationem ipsius census, Iuditialiter allegando dictum censum: non subsistere: sed eius annualem prestationem non teneri, & a tempore subuertionis praedicto modo sequente, recurrerunt quadraginta anni siué Iuridica interruptione; quod huiusmodi praescriptio sic admittatur, cum in hoc omnia Iura concurrant, & concludant. Et quia sepius, tales census 29. annorum, petuntur contra aliquem ignarum, vel sucedente in facto alieno; scilicet cum quo, impositio, vel venditio ipsius census non fuit celebrata nec contracta: sicque forte talis census fuit redemptus, vel alias non debetur per remissionem, donationem, vel venditionem, vel alium contractum liberatorium, quam liberationem ignorat ipse reus; Prouiderunt, ordinauerunt, & statuerunt; quod vbi contingat ipsum actorem obtinere, per confessionem rei, vel sententiam, vel alias, quod ante executionem, teneatur ipse actor dare sufficientem fideiussoriam cautionem, de restituendo, (quod obtinuerit pro dicto censu) ipsi reo, vel successoribus eius: in casu, in quo, in futurum appareat ipsum censum fuisse redemptum, vel liberatum, vel non deberi, vel aliás.